Manifestua:
bidezko eta neurrizko energia

Energia-ekoizpenak baliabideak bereganatzeko tradiziozko mekanismo kapitalistak erreproduzitzen jarraitzen ditu (biztanleria pobreenen eta ondorengo belaunaldien kontura). Irabaziak maximizatzea du helburu bakarra, herritar guztien beharrei erantzun ordez. Enpresa batzuek mozkin lizunak akziodunen artean banatzen dituzten bitartean, gero eta pertsona gehiagok ezin dute oinarrizko hornidura eskuratu. Guzti hau giza osasunaren eta krisi klimatiko eta ekologikoaren larriagotzearen kontura.

Ezinbestekoa da ekoizpena ondasun komunera bideratzea energiarako oinarrizko eskubidea bermatuz. Hau baliabideen erabilgarritasun gutxitzeak eta planeta-sistemek gure hondakinak xurgatzen jarraitzeko ezintasunak ezarritako mugen barruan egin behar da, modu arriskutsu desegonkortu gabe, klima-sistemarekin gertatzen ari den bezala.

Proposatzen diren aldaketa teknologiko hutsek ez digute herritar guztioi energia eskuratzeko oinarrizko sarbidea bermatuko (aurretik aipatutako mugak errespetatu bitartean) aldaketa sozioekonomikoen eskutik ez badatozte. Dagoeneko badago literatura zientifikoa, giza ongizate maila altua egungoa baino energia-kontsumo txikiagoarekin mantendu daitekeela adierazten duena. Baina honek birbanaketa bat eskatzen du: kontsumoaren murrizketa goi mailako klaseei egokitu beharko litzaieke batez ere.

Energia oinarrizko ondasun mugatu gisa ulertzeko, gai horri buruzko erabakiak demokratizatzeko beharra azpimarratu behar da. Tokiko biztanleak, behar bezala informatuta, plangintza eta erabaki estrategikoak hartzeko prozesuen partaide izan behar dira. Era berean, produkzioaren eta kontsumoaren inguruan erabakitzeko ahalmen handiagoa ematen duten energia-komunitateen gisako esperientzietan ere parte hartu behar dute. Halabaina, errealitatea kontrakoa da. Erakundeak eta komunikabide handiak ez dira arduratsuak gaur egun energiari buruz duten informazioaren kudeaketaz. Gainera ez dute uneko presari erantzuten eta erabakiak herritarrak kontuan hartu gabe hartzen dituzte.

Horregatik, Nafarroan eskatzen dugu:

1. Desazkundea eztabaida publikoan

   Bai erakundeek bai komunikabideek, adostasun zientifikoari kasu eginez, hazkunde ekonomiko mugagabea ezinezkoa dela onartzea.

2. Energia-plangintza

   2030eko Nafarroako Energia Plana berriz diseinatzea energiaren eskuragarritasunari, larrialdi klimatiko eta ekologikoari baita populazioaren benetako beharrei buruzko ebidentzia zientifikoa kontuan hartuta, auditoretza baten bidez.

3. Etxebizitza eraginkorra eta eskuragarria

   Etxebizitzen berrikuntza (bereziki biztanleria ahulenenarena) %100ean finantzatzen duen programa publiko bat. Horrela eraginkortasun energetikoa areagotu, fakturak murriztu eta karbono-aztarna murriztu daiteke.

   Era berean, neurriak hartu behar dira inbertsio publiko horiek etxebizitzaren prezioa igotzen lagundu ez dezaten eta etxebizitza eskuratzeko eragozpenak sor ez ditzaten.

4. Elikadura-burujabetza

   Agroekologian eta elikagaien subiranotasunean oinarritutako sistema berri baterantz bultzada sendoa.

   Hala nola, administrazio publikoaren mendeko jantoki guztietan (ikastetxeak, ospitaleak, egoitzak, espetxeak, etab.) produktu ekologikoak eta tokikoak soilik eskatzen ditugu —ekoizle txikiek sortuak eta banaketa-kanal laburretatik datozenak—.

5. Garraio publikoa eta mugikortasun aktiboa

   Herriko eta eskualdeko doako garraioa, autobus eta tren sareak hobetuz eta zabalduz.

   Era berean, ahalik eta azkarren mugatu beharko da ibilgailu pribatuaren erabilera hiri-inguruneetan, oinezkoentzako espazioei eta kalitatezko bizikleta-azpiegiturei lehentasuna emanez. Trenaren kasuan, ezinbestekoa da erabiltzen ez diren estazio guztiak berreskuratzea eta maiztasuna areagotzea.

6. Ekoizpen-ereduaren berrantolaketa

   Ekonomia zainketen sektorera bideratzea, lanaren banaketa sustatzea eta Nafarroako industria sarea berregituratzea, langile klaseari kalterik egin gabe.

   Ekoizpen-eredu erresilienteago batera joatea, material kritikorik eta kate logistiko transkontinentalik ez erabiltzeko, eta tokiko lehengaiari eta populazioaren beharrei lehentasuna ematea.

   Berme zabaleko produktuen merkataritza eta konpontzeko aukera sustatzea, epe jakin batean ordezko piezak eskuratuz eta hurbileko tailerrak eginez.

7. Energia-demokratizazioa

   Energiaren ekoizpenari, banaketari eta merkaturatzeari buruzko erabakiak herritarren esku egotea, eta, hala, energia-arloan herritarren batzarra eratzea.

—

Erreferentziak / bibliografia